Θυμάσαι τα (σχετικά) παλιά τα χρόνια που στην τσέπη των τσιγάρων του μπαμπά ή του θείου υπήρχε ένα παράξενο κόκκινο πακέτο τσιγάρα που λεγόταν Σαντέ; Είμαστε σίγουροι πως ναι, και αν ανήκεις στους… γενναίους της εφηβείας είναι εξίσου βέβαιο πως κάποτε το άνοιξες, τράκαρες έναν αναπτήρα που βρήκες στο σπίτι και πήρες την πρώτη σου ένοχη τζούρα. Δε σου είπε όμως ποτέ κάτι η κυρία που δέσποζε στο πακέτο;

Ήταν όμορφη, διάσημη και “προχώ” για τα δεδομένα της εποχής. Ονομαζόταν Ζωζώ Νταλμάς και γεννήθηκε στην κοσμοπολίτικη Κωνσταντινούπολη το 1905, εκεί που Έλληνες, Τούρκοι και Αρμένιοι γέμιζαν κάθε μέρα με χρώμα τα γραφικά σοκάκια της. Γόνος αριστοκρατικής οικογένειας που η ζωή μαζί με τα πολιτικά δρώμενα της εποχής την έσπρωξαν προς την εξίσου κοσμοπολίτικη Θεσσαλονίκη των αρχών του 20^ου αιώνα. Από την παιδική της ηλικία την τραβούσε η μουσική και ήταν ένα από τα ελάχιστα άτομα που εκείνες τις μέρες ήξεραν να παίζον από κιθάρα μέχρι τύμπανα. Κι αν μεγάλωσε μέσα στα λούσα, πάντα η τέχνη ήταν στο προσκεφάλι της.

Η φυσική της ομορφιά την έβαλε από νωρίς στο στόχαστρο των φωτογράφων. Έψαχναν μια πόζα της ακόμα και άνθρωποι που τη συναντούσαν τυχαία απλά για να θυμούνται το πρόσωπό της. Όταν ενηλικιώθηκε τα ταξίδια μπήκαν στην καθημερινότητά της, ενώ ένα παράξενο βράδυ βρέθηκε στο κρεβάτι του Κεμάλ Ατατούρκ. Για την ιστορία, η καλλονή μετά από χρόνια δήλωσε πως όταν βρήκε το πρωί χαρτονομίσματα το κομοδίνο, τα επέστρεψε.

Όσο διψούσε για ζωή, άλλο τόσο ανέτρεπε αυτά που πίστευε. Παντρεύτηκε μόλις στα 17 της και λίγο μετά χώρισε υπό επεισοδιακές συνθήκες. Την κέρδισαν τα φώτα της σκηνής. Τραγουδούσε, χόρευε, έκανε περάσματα από τον κινηματογράφο και μιλούσε… τη γλώσσα του πεζοδρομίου. Μα πάνω απ’ όλα, έκαιγε τις καρδιές των αντρών, που όσο κι αν την έβλεπαν δίπλα τους, ήξεραν πως είναι μια οπτασία. Δε θα την άγγιζαν ποτέ.

Η φωτογράφιση για το περιβόητο πακέτο φημολογείται πως έγινε το 1931 κι έκτοτε η Ζωζώ πέρασε από όλα τα στάδια της καλλιτεχνικής καταξίωσης. Όμως ήταν πάνω απ’ όλα μια αγνή πατριώτισσα. Με τα εισοδήματά της υποστήριξε πρακτικά την Αντίσταση στην περίοδο της Κατοχής, ενώ δεν είναι λίγες οι ιστορικές πηγές που ισχυρίζονται πως κατασκόπευε τους Γερμανούς λόγω της χαρισματικής της επικοινωνίας.

Το κοινωνικό της έργο όμως δε σταματά εδώ. Χρηματοδότησε ιδρύματα, βοήθησε μακριά από τη δημοσιότητα άπορα παιδιά, κι όπως συνήθως συμβαίνει με τους ανθρώπους που τα δίνουν όλα, πέθανε άπορη και τυφλή το 1988. Παρόλα αυτά το αστέρι της θα λάμπει για πάντα, και θα χαρίζει αυτό το αιματοβαμμένο κόκκινο των Σαντέ σε όσους δεν περπατούν μαζί με τους πολλούς. Ήταν κι αυτή μία του Πεζοδρομίου.