Ο Banksy είναι ένας Άγγλος street artist άγνωστης ταυτότητας, που όλα τα στοιχεία δείχνουν πως είναι ο Robert Del Naja των Massive Attack ή κάποιος Robin Gunningham. Αυτό το μυστήριο γύρω από το πρόσωπό του, του χαρίζει ένα πρεστίζ που πολλοί θα ζήλευαν. Όποιος κι αν είναι όμως, αποτελεί σίγουρα μία προσωπικότητα που έχει συμβάλει τα μέγιστα σε αυτό που λέμε «τέχνη του δρόμου».

Και «ζωγράφος» και σκηνοθέτης και ακτιβιστής και πολλά «όλα μαζί». Αυτή η υψηλή του τέχνη με έχει σπρώξει δεκάδες φορές στο να πέσω με τα μούτρα προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσω τα μηνύματά του. Μόλις πρόσφατα απασχόλησα και πάλι το μυαλό μου με την περίπτωσή του, με αφορμή το περιβόητο σκηνικό στον οίκο δημοπρασιών Christies, και τον πίνακα που αυτοκαταστράφηκε λίγα δευτερόλεπτα μετά την πώλησή του. Το «Κορίτσι Με Το Μπαλόνι» κόστισε κάτι περισσότερο από ένα εκατομμύριο ευρώ σε μία ανώνυμη συλλέκτρια έργων τέχνης, η οποία ίσως και να χάρηκε περισσότερο απ’ ότι στεναχωρέθηκε λόγω αυτού του γεγονότος.

Με πιάνω λοιπόν να αναρωτιέμαι πολλά και διάφορα. Όχι τόσο το πώς μπορείς να είσαι και εντός και εκτός «συστήματος», μιας και τα πράγματα έχουν ήδη μπερδευτεί. Ο πίνακας που έγινε λωρίδες λόγω του μηχανισμού αυτοκαταστροφής που ο καλλιτέχνης είχε τοποθετήσει, έχει πλέον διπλάσια αξία από την αρχική του. Αδυνατώ να πιστέψω πως ο Banksy δεν το σκέφτηκε πριν προχωρήσει σε αυτή την κίνηση.

Δυσκολεύομαι επίσης να απαντήσω στο ερώτημα του αν μπορείς να χτυπήσεις το «σύστημα» όταν και είσαι μέρος του, και οι πράξεις σου πέρα από τον όποιο συμβολισμό, δε συμβαδίζουν με αυτό που πρεσβεύεις. Με λίγα λόγια, ένα happening που έγινε viral, κερδίζει απλά στα λίγα δευτερόλεπτα που τα πρόσωπα όσων βρισκόταν στην αίθουσα, χλώμιασαν. Κατά τα άλλα, περισσότερο «ψωμί» έδωσε στους οίκους δημοπρασιών παρά στο… πανεπιστήμιο του πεζοδρομίου. Άλλο λοιπόν η στιβαρή κατάθεση ψυχής μέσω της τέχνης, άλλο τα μηνύματα που περνάς και άλλο ο κωλοπαιδισμός με μία εκδικητική κίνηση την οποία θα μπορούσε να σκεφτεί ακόμα κι ένας δεκάχρονος.

Υπάρχουν πολλοί Banksy εκεί έξω αλλά όχι τόσο ταλαντούχοι. Είμαι όμως βέβαιος πως αγαπάν αυτό που κάνουν κι ας μη διαθέτουν τα ίδια χαρίσματα με τον προαναφερθέντα. Ίσως δε, κάποιους από αυτούς η τέχνη να τους στερηθεί για πάντα ή να μην τους γνωρίσουμε ποτέ επειδή η ζωή τα έφερε έτσι και αναγκάζονται να κάνουν κάποια άλλη δουλειά για να τα βγάλουν πέρα. Γι’ αυτούς, η πώληση κάποιου έργου τους μέσω ενός οίκου δημοπρασιών ίσως να τους έλυνε για πάντα το βιοποριστικό τους πρόβλημα. Και ίσως αν έπιαναν «την καλή» να μην το έπαιζαν επαναστάτες εκ του ασφαλούς. Όσο για μένα, ακούω το “Antistar” των Massive Attack και συνεχίζω να προβληματίζομαι.